بسیاری از تعاریف ارائه شده از تکنولوژی ، مضمون حل مشکلات علمی ، حاکمیت بر شرایط محیط و توانایی تبدیل منابع و مواد اولیه به کالاهای قابل مصرف را دارند. یکی از تعاریف ، تکنولوژی را عبارت ازدانش مربوط به محصول ، فرآیند و سازمان تولید می داند که برای تولید کالا و خدمات به کار گرفته میشود. تکنولوژی با “دانایی” نیز ارتباط نزدیک دارد. تکنولوژی بخشی از دانایی است که برای خلق یک محصول ،ارائه خدمات و یا توسعه بهره برداری از منابع محدود و گرانبها به کار می رود. پیشرفت تکنولوژی در گرو ارتقای دانایی است.
انفجار دانایی در اواخر قرن ٢٠ که عصر اطلاعات نامیده می شود ، تاثیر فراوانی بر تغییرات تکنولوژی داشته است. با ورود به قرن ٢١ ، انقلاب صنعتی جای خود را به “انقلاب تکنولوژیک” داده است.
تکنولوژی و صنعت :
نقش تکنولوژی در صنعت در سه سطح مطرح شده است :
١- اولین و مهمترین نقش ، تولید و فرآیند در کارخانه ها و صنایع است که کیفیت محصول ،هزینه تولید ، تجارت و تخصص مورد نیاز ، هزینه مواد و ظرفیت تولید را مشخص می کند. همچنین استاندارد بهداشتی و ایمنی و مسایل محیطی را تعیین میکند.
٢- دومین تکنولوژی ، تکنولوژی زیرساخت و تاسیساتی است که گرمایش ، سرمایش ، حمل ونقل ، ارتباطات ، اداری ، برق ، آب ، فاضلاب و سایر را در بر می گیرد.
٣- سومین تکنولوژی ، تکنولوژی محصول است. تکنولوژی محصول ، عمر یک خط تولید رامشخص می کند.
نگرش های تکنولوژی :
تکنولوژی امری نسبی است و برای هرگروه از متخصصان ، معنی خاصی را تداعی می کند. در ادبیات عصرحاضر ، تعابیری که از تکنولوژی ارائه می شود ، اغلب ناشی از نقش جدید تکنولوژی در دو دهه اخیر است.همه جا صحبت از تکنولوژی پیشرفته ، تکنولوژی جدید ، تکنولوژی نوظهور و تکنولوژی پیشگام مطرح می شودکه اشاره به سطوح تکنولوژی دارند.
در فرهنگ جوامع تکنولوژیک ، هریک از این مفاهیم ، بیشتر تداعی کننده یک محصول یا صنعت است. هرکجا نامی از تکنولوژی پیشرفته به میان می آید ناخودآگاه صنایعی چون میکروالکترونیک ، روبوتیک ، و هوافضا به ذهن می آید. تکنولوژی ، تکنولوژی پیشرفته و تکنولوژی جدید واژه هایی اند که امروزه در مباحث مدیریت سیستمی از آن به کرات یاد می شود.
” ماریارتی و کاسنیک” از دانشگاه هاروارد در مورد تکنولوژی می گویند : تکنولوژی مفهومی است که دانش ، مهارت و هنر و ذوق را در تعامل با یکدیگر قرار می دهد و هر سازمانی برای ایجاد ارزش افزوده ،ترکیبی از آن را به کار می گیرد. اجزای اصلی تکنولوژی که در ارتباط متقابل با یکدیگر و مکمل یکدیگرند عبارتند از : سخت افزار ، نرم افزار، مغز افزار و شبکه پشتیبانی .
تکنولوژی برتر :
به دسته ای از تکنولوژی اطلاق می شود که تاثیر زیادی در ساختار و سازمان شبکه پشتیبانی ایجاد نماید. تکنولوژی برتر این امکان را فراهم می کند که هم کارهای جدیدی انجام شوند و هم کارها با روش های جدید و متفاوت انجام گردند.
اطلس تکنولوژی :
اطلس تکنولوژی که به وسیله مرکز انتقال تکنولوژی آسیایی سازمان ملل نشسته شده است، مدعی ارائهمدل مناسبی برای ارزیابی و اندازه گیری سطح تکنولوژی است. در این مجموعه با این دیدگاه که تکنولوژی عامل تبدیل کننده منابع طبیعی ، زمین ، سرمایه و نیروی انسانی به کالای ساخته شده است ، تکنولوژی به چهار جزء جداگانه تقسیم شده است :
– ماشین آلات و ابزار تولید ،
– مهارت ها و تجربیات تولیدی ،
– اطلاعات و دانش فنی تولید ،
– سازماندهی و مدیریت
پارادایم های تکنولوژی :
تکنولوژی همواره ابزاری برای تامین نیازهای اجتماعی ، اقتصادی ، سیاسی و نظامی به شمار می رفته و از دیر باز نیز در ایجاد ثروت برای ملل و ارتقای سطح استانداردهای زندگی ، نقش مهمی را ایفا کرده است. متناسب با ماهیت تکنولوژی در هر مرحله از توسعه ، اعصار مختلف شکل گرفته اند که به ترتیب عصرسنگ ، برنز ، آهن ، بخار ، برق ، اتم ، الکترونیک ، فضا ، اطلاعات و بیوتکنولوژی نام گرفته است . براساس نظریه “فریمن و کلارک ” ، دوران تحول تکنولوژی به ۵ دوره تقسیم می شود که با نام ۵ موج تحول تکنولوژیکی شناخته می شوند. این ۵ موج عبارتند از :
- موج اول – نساجی و قدرت بخار
- موج دوم – راه آهن و تولید فولاد
- موج سوم – برق ، موتور ترکیبی و شیمی
- موج چهارم- دارویی ، پلاستیک ، الکترونیک
- موج پنجم – ارتباطات ، میکروالکترونیک ، کامپیوتر
منبع» مفتا
